Osoby w kryzysie suicydalnym najczęściej wysyłają otoczeniu sygnały o tym, że rozważają targnięcie się na własne życie.
Osoba, która zamierza odebrać sobie życie:
- opowiada o śmierci, mówi, że chce się zabić;
- szuka sposobów pozbawienia się życia, np. wyszukuje na stronach internetowych informacji na ten temat, gromadzi leki;
- ma poczucie beznadziei, powtarza, że nie ma żadnego powodu, by żyć;
- mówi o “bólu psychicznym”, wycofuje się z życia, unika kontaktów społecznych;
- porządkuje swoje sprawy (pisze testament, płaci zaległe rachunki, żegna się ze znajomymi, następuje nagła poprawa stanu psychicznego);
- podaje, że jest ciężarem dla innych;
- jest zaniepokojona, pobudzona psychoruchowo;
- ma zaburzenia snu (ktoś nie może zasnąć lub budzi się bardzo wcześnie);
- jest impulsywna, rozdrażniona, chce się na kimś zemścić;
- ma obniżony nastrój lub duże wahania nastroju;
- nie widzi rozwiązania problemów;
- ma poczucie winy, niedostosowania;
- samooskarża się.
Stany o podwyższonym ryzyku próby samobójczej:
- zaburzenia związane z traumatycznymi wydarzeniami np.: z dzieciństwa,
- wcześniejsza próba samobójcza lub historia śmierci samobójczej w rodzinie;
- depresja (trzeba szczególnie uważać w jej początkowym i końcowym okresie);
- ciężkie stany psychiczne (psychoza, schizofrenia, głęboka depresja) – te wymagające z reguły leczenia szpitalnego podnoszą ryzyko samobójstwa 5–10 razy, zaś stany lżejsze, nadające się do prowadzenia ambulatoryjnego, 3–4 razy. Zaburzenia psychiczne są najczęściej wymienianym czynnikiem ryzyka. Spośród dokonanych samobójstw w Wielkiej Brytanii zaburzenia psychiczne dało się stwierdzić u 27 proc. osób, w Polsce u 14 proc. Największe ryzyko podjęcia próby samobójczej zachodzi w ciągu miesiąca przed i w ciągu dwóch miesięcy od pierwszego kontaktu z lekarzem psychiatrą (tzw. wczesne próby).
- nadużywanie alkoholu oraz środków psychoaktywnych. Ok. 25 proc. ofiar samobójstw spożywało alkohol bezpośrednio przed śmiercią. Ocenia się, że wzrost spożycia czystego alkoholu o jeden litr powoduje wzrost liczby samobójstw w niektórych krajach o nawet ok. 16 proc. 70 proc. osób hospitalizowanych, obciążonych depresją i alkoholizmem podjęło w ciągu życia próbę samobójczą.
- choroby przewlekłe, nieuleczalne lub trudne w leczeniu. Osoby z przewlekłym bólem, po urazach mózgu, na nowotwory czy nosiciele wirusa HIV popełniają samobójstwa częściej niż osoby z populacji ogólnej. Choroby przewlekłe powodują ostre kryzysy związane z postawieniem diagnozy, uciążliwością leczenia czy ograniczeniami.
- śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, stabilności finansowej, rozpad długoletniego związku.
Ponadto wyższy stopień ryzyka popełnienia samobójstwa występuje w sytuacji, w której komuś stawiane są cele nie do osiągnięcia przez daną osobę, np. zdobycie sukcesu i bogactwa, podczas gdy nie posiada ona wystarczających zasobów. Przy czym nie chodzi tu o brak pieniędzy sam w sobie, a postrzeganie siebie jako osoby niezdolnej do sukcesu oraz brak wsparcia.
Jeśli podejrzewasz, że twój bliski jest w grupie podwyższonego ryzka próby samobójczej:
- Nie zostawiaj go samego
- Usuń z jego otoczenia alkohol, leki, ostre obiekty, które mogły by być użyte podczas próby samobójczej
- Zadzwoń na infolinię dla osób w kryzysie
- Szukaj pomocy u lekarza lub w poradni zdrowia psychicznego. Gdzie szukać pomocy w sytuacjach kryzysowych znajdziemy na stronie internetowej www.pokonackryzys.pl.
Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska
źródło: zdrowie.pap.pl